Floris de Vijfde was graaf van Holland en Zeeland en heer van West-Friesland. Hij werd op 24 juni 1254 in Leiden geboren. Op 26-jarige leeftijd werd hij leenheer van het gebied waar nu Muiden en Muiderberg liggen. Floris V kreeg de bijnaam ‘Der keerlen God’: voor de kerels was hij als een god, omdat hij het opnam voor de boeren, het gewone volk. Van de lagere adel nam hij echter veel privileges af. Bij deze groep was hij daarom een stuk minder populair. Uiteindelijk leidde dit – tezamen met het feit dat Floris een verbond met de Engelse koning verbrak ten voordele van de Fransen – tot een listig complot van een groep edelen: Gerard van Velzen, Herman van Woerden en Gijsbrecht van Amstel. Op school leren wij, dat Floris V ‘door de edelen’ werd vermoord. Over de vraag hoe dit alles in zijn werk is gegaan en over de plaats van de aanslag resp. de plek van overlijden doen zoveel verschillende verhalen de ronde, dat je je afvraagt welke lezing juist is en welke niet. Met dit voorbehoud voor ogen geven wij hier het volgende relaas:
Tijdens een valkenjacht nemen de edelen de graaf gevangen, waarop hij wordt opgesloten in zijn eigen kasteel, het Muiderslot in Muiden. Van daaruit willen de edelen hem naar Engeland vervoeren. Op 28 juni 1296 wordt hij op zijn paard vastgebonden en meegevoerd richting Naarden. In de buurt van het Hakkelaarshek worden ze tegengehouden door een groep Naardinglanders die op de hand van Floris V zijn. De ontvoering dreigt te mislukken, waarop Gerard van Velzen met opgeheven zwaard naar de graaf toeloopt. Floris V probeert met een sprong van zijn paard te ontkomen, maar het dier belandt van de schrik in de sloot (het riviertje de Goog*). Op de grond liggend wordt Floris V vervolgens door Gerard van Velzen neergestoken. In een rijmkroniek van Melis Stoke **) wordt gesproken van meer dan vijf steken in het lichaam en ook een in zijn hart. Hij krijgt zoveel wonden, dat hij ter plekke de laatste adem uitblaast. Er gaan echter verhalen dat Floris V niet meteen dood was. De zwaargewonde graaf zou naar het naburige Muiderberg zijn gebracht, waar hij even later aan zijn verwondingen zou zijn bezweken. Op de vermeende plek van zijn overlijden werd in 1324 een kapel gebouwd om heilige missen te houden voor de ziel van de vermoorde graaf (zie ook Boskapel). Kl. Sierksma noemt het vervoer naar het dorp na de moordaanslag een legende. Na het balsemen en afleggen – waar dit gebeurde is niet bekend – werd het lichaam naar Alkmaar vervoerd.
Je zou denken dat zijn lijk zich in de Grote Kerk (Sint Laurens Kerk) in Alkmaar bevindt. Daar staat immers een aan hem gewijde sarcofaag. Maar naar alle waarschijnlijkheid is deze leeg of liggen alleen de ingewanden van de vermoorde graaf erin. Dat staat tenminste op de praalkist. Uit de kronieken komt naar voren, dat graaf Jan 1 – de zoon van Floris V – in april 1297 het lijk van zijn vader naar de abdij van Rijnsburg heeft laten overbrengen. Daar zou hij vervolgens zijn begraven, te midden van andere telgen uit het Hollandse gravenhuis. In Rijnsburg is op initiatief van de lokale bevolking een standbeeld voor Floris V opgericht. Dit werd in 1996 onthuld door minister van Staat, mr. F. Korthals Altes.
In Muiderberg verwijzen veel objecten naar de vermoorde graaf. De Graaf Florislaan is naar hem genoemd en in 1979 werd tegenover de voormalige Boskapel een reusachtige zwerfkei onthuld, die bekend staat als de Floriskei. Hier stond – aan de rand van het Echobos – ook de inmiddels overleden Florisboom. Nog wel aanwezig is een rode tegel met een kruis en het sterfjaar van de beroemde graaf. Deze tegel ligt in het fietspad aan de Googweg vóór het perceel op nummer 10 (Velzenhorn).
De naam Floris leeft ook voort in de naam van verzorgingshuis Amaris Florisberg, opvolger van bejaardenhuis Florisberg, dat op dezelfde plaats stond. Voorts had je in de Dorpsstraat een huizenblok met de naam Florisberg. Ook hiervoor was al menigmaal sprake van panden die Florisberg werden genoemd. De eerste keer gebeurde dit met het huis van de schout, waar Floris V naar toe zou zijn gebracht na de steekpartij langs de Goog. Dit grote woonhuis moet gestaan hebben op of nabij de plaats van de latere Boskapel.
Ooit naar Floris vernoemd, maar niet meer bestaand, zijn Bridgeclub Floris V en de Vereeniging tot bevordering van het vreemdelingenverkeer ‘Floris V’ (zie Vereniging ‘Floris V’). In 1996, zevenhonderd jaar na de moord op Floris V, voerde de inmiddels opgeheven Muiderbergse Toneelvereniging `Stuk voor Stuk` op de binnenplaats van het Muiderslot met groot succes een muzikaal toneelstuk op over het leven en sterven van Floris V.
*) De Goog loopt langs de huidige Googweg; in de tijd van Floris V heette dit de Zwarte Weg.
**) De Rijmkroniek is een belangrijke bron voor de geschiedenis van Holland aan het eind van de 13e en het begin van de 14e eeuw. Veel aandacht gaat uit naar dramatische gebeurtenissen, zoals de moord op graaf Floris V en de oorlog met Vlaanderen. Het eerste deel van de kroniek is rond 1280 geschreven door een anonieme bron aan het Hollandse grafelijke hof. Melis Stoke leverde zijn bijdrage aan de kroniek van 1302 tot 1305.*