Bijna niets in Muiderberg is zo bekend als de echo, die zich in het gelijknamige Echobos bevindt, vroeger een onderdeel van de buitenplaats Rustrijk. Volgens de overlevering werd het fenomeen van een teruggekaatst geluid in 1613 bij toeval door tuinlieden ontdekt. De echo wordt ‘gelijksprekend’ genoemd, omdat het gesproken woord direct terugkomt, zonder enige vertraging. Dit wordt wel verklaard door de mogelijke aanwezigheid van ondergrondse watergangen, in combinatie met een loodrechte ruimte, ontstaan door een aardverschuiving. De echo spreekt tot de verbeelding en wordt door Muiderbergers gekoesterd. Hij wordt vermeld in literaire verhalen (P.C. Hooft: de ‘toverstem’ uit onderaardse ruimten), gebruikt voor het aantrekken van toeristen en was object van wetenschappelijk onderzoek door de TU Delft.
Lange tijd werd gedacht dat de stemmen worden weerkaatst door de halfcirkelige muur die er staat. Gebleken is echter dat de echo alleen werkt als de ‘oproeper’ op een nauwkeurig afgebakende plek staat. Ook de toehoorders zijn aan een bepaalde plaats gebonden om de echo te kunnen horen. Dit betekent dat muur geen rol speelt bij het weerkaatsen van het geluid en dat de halfronde muur uitsluitend is neergezet als een fraaie afsluiting van de tuin van de buitenplaats Rustrijk. De eerste ‘muur’ bestond uit een eenvoudige rieten mat. Deze werd later door een houten schutting vervangen. De stenen muur werd rond of in 1729 gebouwd en is tweemaal gerestaureerd, in 1988 en in 2012. De ruimte aan de binnenkant van de muur is ook al eens gebruikt als trouwlocatie. Met dit rijksmonument als decor vond hier op 17 juli 2017 de eerste huwelijksvoltrekking plaats. De bruid was Willemijn Kruithof, die ruim vier jaar later Echo-oproeper zou worden (zie foto bij Echomuur).
Eerdere oproepers waren Bart Elsnerus, Hendrik de Gooijer (jaren ’30 van de vorige eeuw), Piet de Raadt (van 1975 tot 1985) en An Slokker. In 1959 werd voor het beluisteren van de echo 25 cent gerekend. Nadat het ‘oproepersambt’ in de vergetelheid was geraakt, heeft de in 2020 opgerichte stichting Monumentaal & Historisch Muiderberg deze traditie in ere hersteld. Tijdens de Open Monumentendagen 2021 werden Claudia de Raadt en Willemijn Leurs-Kruithof voorgesteld als nieuwe echo-oproepsters. Claudia is de dochter van Piet de Raadt, zodat de familietraditie wordt voortgezet.
Het toegangspoortje waar de dames voor staan, is in 1979 herbouwd op initiatief van het Comité Oud Muiderberg naar voorbeeld van een eerdere poort uit 1933. Deze werd in de oorlogsjaren vernield en later afgebroken. In dezelfde periode werden tientallen beuken, eiken en andere bomen omgezaagd om als brandstof voor de kachels te dienen.
De eerste vier regels van het echogedicht staan te lezen op de muur bij de ingang van verzorgingshuis Amaris Florisberg. Het hele gedicht kunt u horen door op het startpictogram te drukken van onderstaand scherm. Het wordt voorgedragen door Claudia de Raadt.
Aan de aanwezigheid van de beroemde echo heeft Muiderberg niet alleen de straatnaam Echolaan te danken. In het verleden bestonden in Muiderberg ook café De Echo, Herbergh ‘De Echo’ en Zangvereniging De Echo. Sinds 2016 komt de naam voor in de Muiderbergse vrijwilligersprijs, de ‘Muiderbergse Echo’.
De echomuur werd lange tijd beheerd door de Vereniging tot viering van Nationale Feesten, de voorganger van de Stichting Muiderbergse Feesten. Sinds 2021 is het beheer in handen van de Stichting Monumentaal en Historisch Muiderberg.
